Het Zwitsers worstelen is het duel tussen twee krachtige personen, met eigen regels, grepen en zwaaien. Daarbij meten zich de in heel Zwitserland bekende bösen (de beste worstelaars) op kleinere en grotere worstelfeesten. Tijdens het eedgenootschappelijke worstel- en alpenboerenfeest wordt om de 3 jaar de eedgenootschappelijke worstelkoning verkozen. De Zwitserse worstelvariant onderscheidt zich vooral van het wedstrijdworstelen, doordat alle grepen vast zijn voorgeschreven en de worstelaars shirtjes of hemden evenals lange broeken aanhebben, waarover een korte worstelbroek van sterke dril aangetrokken is. De pijpen van deze worstelbroek zijn zo opgerold, dat ze een greep vormen.
Wedstrijdjury
Voor iedere
gang (wedstrijd) deelt de wedstrijdjury de worstelaars in. Een bijzonderheid bij het worstelen is, dat na iedere gang opnieuw bepaald wordt, wie er tegen wie moet worstelen. De wedstrijdjury bestaat al naar gelang het evenement uit 3 - 6 personen. De wedstrijd wordt geleid en beoordeeld door een jurylid ter plekke in het zaagsel en twee wedstrijdjuryleden aan tafel. Een gang (wedstrijd) duurt 5 minuten.
Gang (wedstrijd)
Aan het begin van een wedstrijd geven de worstelaars elkaar beleefd een hand. Een gang geldt als beslist, wanneer een worstelaar met zijn rug helemaal of tot het midden van beide schouderbladen (bij het hoofd of van het zitvlak, vanaf links of vanaf rechts) gelijktijdig
de bodem aanraakt. Het resultaat telt alleen, wanneer beide schouderbladen binnen de zaagmeelkring komen te liggen. Het reglement bepaalt bovendien, dat de winnaar de verliezer het
zaagsel van zijn schouders moet vegen.
Zwaaien
Om gevarieerd en afwisselend te zwaaien is het voor een succesvolle worstelaar noodzakelijk, verschillende zwaaien en de combinaties daarvan te trainen. Oorspronkelijk waren slechts enkele zwaaien bekend, maar tegenwoordig zijn er ca.
100 zwaaien die in het worstelleerboek zijn opgenomen. De vijf hoofdzwaaien heten Brienzer, Bur, Hüfter, Kurz en Übersprung (Brienzer, boer, heupzwaai, kort en overslag).
Topsport voor amateurs
Een worstelkoning en zijn medeworstelaars ontvangen geen prijzengeld, maar worden onderscheiden met een krans en ontvangen prijzen van de "
tafel met cadeaus": een jonge fokstier (muni), maar ook koebellen, boerenmeubelen of andere geschenken in natura. Worstelen is een amateursport met een streng sponsorreglement en een reclameverbod op de worstelplaats.
Geschiedenis
De wortels van het worstelen zijn niet duidelijk te dateren. Een eerste afbeelding uit de 13e eeuw, in de kathedraal in Lausanne, laat de typische manier om grip te krijgen al zien. In Centraal-Zwitserland en in het Middengebied behoorde de Hosenlupf (worstelwedstrijd) tot het vaste bestanddeel van de feestcultuur. Op allerlei alpen- en herbergfeesten werd om een stuk broekstof, een schaap of andere natuurproducten geworsteld. De roem van de zege was daarbij veel belangrijker dan de eigenlijke prijs. Het worstelen kende een nieuwe opleving door het eerste
alpenherdersfeest in het plaatsje Unspunnen in 1805, in een tijd, waarin Zwitserland leed onder Franse heerschappij. Het doel van het feest was uitdrukkelijk de versterking van het Zwitserse nationaliteitsgevoel. In de 19e eeuw brachten worstelfeesten en sportleraren het worstelen naar de steden. Zo ontstond uit het oorspronkelijke spel van de herders en boeren een
Zwitserse nationale sport. Allerlei oude gebruiken en tradities zijn nauw verbonden met de worstelsport en de worstelfeesten.
Georganiseerd in heel Zwitserland
De bonden, op de eerste plaats de
eedgenootschappelijke worstelbond (opgericht in 1895), organiseerde de sport, doordat men de regionale eigenaardigheden integreerde, met leerboeken en trainingsuren het niveau verhoogde en moderne wedstrijdreglementen opstelde. De bond telt tegenwoordig meer dan 5000 actieve worstelaars, waarvan er bijna 2000 nog jong zijn. De bond is onderverdeel in 5 deelbonden, 23 kantonale bonden en 6 districtsbonden. In 1980 werd er voor het eerst
damesworstelen georganiseerd. Ondanks de uitbreiding naar stedelijke gebieden is het worstelen ook nu nog het populairst in de landelijke gebieden van het Duits-Zwitserse Vooralpengebied, waar tradities nog meer in ere gehouden worden.
Unspunnen - steenstoten
Het steenstoten is nauw met het worstelen verbonden. De zogeheten Unspunnensteen, een zware, onbewerkte gletsjerzwerfsteen van 83,5 kilo, wordt daarbij met een aanloop zover mogelijk weggegooid. In augustus 2004 vestigde Markus Maire een nieuw record; hij stiet de steen, waar gewone stervelingen amper beweging in krijgen, maar liefs 4,11 meter ver en verbeterde het oude record van Roland Stählin met 14 centimeter. De steen is genoemd naar het plaatsje Unspunnen bij Interlaken, waar na de aftocht van de Fransen in 1805 het eerste grote alpenherdersfeest plaatsvond.
