Als alm worden bergweiden boven de boomgrens aangeduid, die alleen tijdens de zomermaanden geëxploiteerd worden. Zonder alpenlandbouw was een noemenswaardig bevolken van de alpen zelf vanaf het neolithicum tot aan de economische omwentelingen van de 19e eeuw nauwelijks denkbaar geweest. Want de alpenlandbouw zorgde voor een ontlasting van de dalweiden en maakte het noodzakelijke aanleggen van voorraden voor de winter mogelijk.Ook vandaag bestaat één derde van het Zwitserse landschap uit alpenweides. 7000 landbouwbedrijven laten er 's zomers gedurende circa 100 dagen ruim 500.000 koeien, runderen en kalveren lekker op grazen. Dat is zowat een derde van wat Zwitserland rijk is aan grazende dieren. En deze landbouwbedrijven worden gerund door 17.000 alpineboeren en -boerinnen.
Alpen(weide)bedrijven
Meestal zijn de alpenherders of alpenherderinnen in de zomer op de alm verantwoordelijk voor het vee
van verschillende boeren. Het is hun taak, het vee de weiden op te drijven, tweemaal per dag te melken en kaas te maken. Eind september keren de koeien en herders weer terug naar het dal. Trekt het complete dalbedrijf 's zomers naar de alm, dan spreek je van een
alpenbedrijf. Typisch voor deze bedrijfsvorm zijn de
alpendorpjes, waarin sociaal leven mogelijk is. Het leven op de alm wordt gekenmerkt door hard werken en weinig comfort – maar ook door natuurspektakels en intensieve belevenissen.
Het drijven van de koeien - bergop en bergaf
Nog voor het begin van de zomer vertrekken de herders in optocht naar de alm, in volksdracht en met kunstzinnig versierde dieren – bewonderd door veel
toeschouwers en
folklorefans. In de herfst worden de koeien weer naar het dal gedreven. Ook hier lokt de feestelijke optocht van de versierde dieren en herders duizenden toeschouwers en mondt uit in verschillende
festiviteiten.
Betruf (alpenherdersgebed) en alpenzegen
In katholieke alpengebieden, vooral in het Duitstalige deel van Zwitserland klinkt 's avonds na gedane arbeid op veel plaatsen nog het oude herdersgebed: de „Bättruf“ (Betruf) of „Alpsäge“ (Alpsegen). Daarbij gaat het om een eenstemmige, onbegeleide
spreekzang in een dialectisch gekleurd Hoog-Duits. Er wordt geroepen door de handen die als een trechter voor de mond gehouden worden of door een houten melktrechter (Volle). Daarbij worden naar alle vier windstreken Maria en de
beschermheiligen aangeroepen en wordt om bescherming van alle levende wezens en de have op de alm gebeden. Als vermeende heidense veezegen werd het alpenherdersgebed rond 1609 officieel door de Luzernse overheid verboden. Pas later moet een jezuïetenpater, Johann Baptist Dillier (1668-1745), deze oude veeroep in een christelijk daglicht gesteld hebben, doordat hij onder andere de roepvorm „loba“ (om de koe toe te roepen) in „Gott ze lobe“ (tot Gods lof) veranderde en in z'n geheel van de „veezegen“ een christelijke tekst maakte.
Älplerchilbi
De afsluiting van de alpenzomer wordt op veel plaatsen met een Älplerchilbi (feest van en met alpenboeren) gevierd – een eeuwenoude traditie, waarbij de boeren na een rijke alpenzomer samenkomen, om God voor de ontvangen gaven te danken en zich vervolgens met eten, muziek en dans te
vermaken. De vorm varieert daarbij afhankelijk van de grootte van de plaats en van de lokale tradities. Vooral in de streek rond de Rigi (Centraal-Zwitserland) ontstonden in de 20ste eeuw feestvarianten die het accent op de
optocht door de straten en dus op de (re-)presentatie van het alpenbewonersleven en van de gebruiken in het algemeen leggen. Ze worden hier
"Sennenchilbi" genoemd en trekken telkens een supraregionaal publiek met zo'n dertigduizend bezoeksters en bezoekers.
Te gast op de alm
Niet zelden worden ook stadsbewoners door de bergen aangetrokken: de droom van frisse lucht, pure bergwereld en afstand van de dagelijkse stress in de stad zorgt ervoor, dat er intussen juristen, leraressen, artsen en kunstenaars zijn die het vee in de zomer hoeden. Daarnaast zijn er andere mogelijkheden om het alpenleven te leren kennen: enkele alpenbedrijven bieden
toeristische rondleidingen incl.
kaasboerderijen aan en andere herbergen gasten, die vaak actief mogen helpen aanpakken bij het melken, mesten of repareren van de omheining. Enkele alpenhutten kunnen voor de
vakantie gehuurd worden.
