Szwajcarska kinematografia

Szwajcarski film biorąc pod uwagę standardy międzynarodowe rozwinął się stosunkowo późno. W Szwajcarii przemysł filmowy nie był znany do czasu pojawienia się filmu dźwiękowego w 1930 r. Jednym z powodów jest specyfika kulturowa - podział Szwajcarii na trzy regiony językowe. Wszystkie regiony – francusko, włosko i niemieckojęzyczne – zwracają się bardziej w kierunku poszczególnych krajów sąsiadujących, niż do siebie nawzajem. Dlatego też historia – filmu rozwija się – w inny sposób w każdej części Szwajcarii.

W 1937 r., została przyjęta oficjalna polityka kulturalna, aby służyć interesom spójności narodowej. Opisaną jako Intelektualną Obronę Narodu (Geistige Landesverteidigung (GLV)). Spowodowało to początek rozwoju filmu w latach 1938 r. i 1943 r., ponieważ przemysł filmowy skorzystał z dużych subwencji kulturalnych. W 1944 r., firma Praesens-Film zajęła się bardziej istotną problematyką, prowadząc do problemów z kręgami prawicy, które miały uprawnienia cenzury. Leopold Lindtberg odegrał istotną rolę w historii szwajcarskiego filmu. Jego film Die letzte Chance (The Last Chance) (1945), przedstawia ryzykowny lot wielonarodowej grupy uchodźców z Włoch do Szwajcarii. Film odniósł sukces także poza granicami Szwajcarii i osiągnął imponujący zysk w USA od listopada 1945 r.
Po filmie Lazar Wechsler, dramacie o uchodźcach i filmie Marie-Louise, bramy do Hollywood stały dla niego otworem. W 1946 r., firma Praesens-Film dołączyła do Metro-Goldwyn-Mayer Studios, aby zrealizować film The Search w reżyserii Freda Zinnemanna, który uciekł z Austrii przed nazistami i stał się znanym reżyserem w USA. Film zdobył wiele międzynarodowych nagród. Owocem innych międzynarodowych produkcji były filmy w reżyserii Leopolda Lindtberga, Swiss Tour (1949) i Four in a Jeep (1951) o okupowanym Wiedniu w okresie powojennym.

Okres świetności Heimatfilm

Odnosząca sukces formuła przyjęta w poprzednich latach przez firmę Praesens, skupiająca się na treści humanitarnej, ostatecznie straciła swoją przewagę w kontekście negatywnych zjawisk politycznych za granicą. W tym momencie, firma mogła iść do przodu z nowym, pewnym przepisem na sukces, filmem Heidi (1952), w reżyserii Luigi Comencini. Jest to przykład gatunku filmowego "Heimatfilm" z lokalnym lub regionalnym tłem. W samych Niemczech, film ten był widziany ponad milion razy, i osiągnął sukces nie tylko w większości krajów europejskich, ale również w USA, gdzie w obiegu było 300 egzemplarzy filmu. Sukces domagał się kontynuacji. Heidi and Peter (1955), pierwszy szwajcarski film w kolorze, wkrótce osiągnął jeszcze większy triumf. Istniał międzynarodowy popyt na "idealny świat" z akcją umieszczoną pośród wspaniałych gór i kwitnących, alpejskich łąk. Szwajcaria (oszczędzona w czasie wojny), właściwie dostosowała się do powojennych trendów filmowych w Austrii i Niemczech.
Franz Schnyder, drugi reżyser filmu o Heidi, osiągnął szczyt swojej kariery w następnych latach i stał się jednym z najlepszych i najbardziej rozchwytywanych reżyserów szwajcarskiej sceny filmowej. Punktem początkowym rozwoju jego kariery, był film Uli der Knecht, który nieoczekiwanie odniósł sukces w 1954 r.
Schnyder nakręcił inne dzieła Gotthelfa, takie jak Uli der Pächter (Uli the Tenant) (1955), Die Käserei in der Vehfreude (The Cheese Factory in the Hamlet) (1958), Anne Bäbi Jowäger – Part 1: Wie Jakobli zu einer Frau kommt (How Jakobli Found a Wife) (1960), Anne Bäbi Jowäger – Part 2: Jakobli and Meyeli (1960) oraz Geld und Geist (Money and Spirit) (1964). Filmowe wersje dzieł Gotthelfa były bardzo popularne wśród Szwajcarów, ze względu na ich bliskość do "idealnego świata" Banał, chociaż z tych samych powodów, filmy były krytykowane przez media i młodsze pokolenie. Ponury tytuł dla The Cheese Factory in the Hamlet – "Wildwest im Emmental" – również wzbudził sporo kontrowersji. W Szwajcarii, film obejrzało blisko 1,8 miliona widzów – (liczba ludności w tym czasie wynosiła 5,5 mln). Jednakże, film Schnydera z 1956 r. Zwischen uns die Berge (The Mountains Between Us) okazał się ogromną klapą. Wypełniony wieloma szwajcarskimi banałami, naszpikowany przypadkowym komizmem. Jeszcze przed rozpoczęciem zdjęć, Schnyder obawiał się o wynik filmu. Jednak był zobowiązany do zrealizowania go na podstawie umowy z firmą Praesens-Film.

"Nowa Fala" szwajcarskiego filmu

Pierwsze "alternatywne" filmy pojawiały się od 1955 r. we francuskojęzycznych regionach kraju. Filmy były bardziej pod wpływem francuskiejNouvelle Vague (Nowej Fali), niż rozwoju w regionie niemieckojęzycznym. Tym bardziej, że francuska Nouvelle Vague była już widoczna w latach 50., podczas gdy niemieckojęzyczna produkcja filmowa wciąż skupiała się na banalnej rozrywce i Heimatfilm kitsch. Jean-Luc Godard, 25-letni filmowiec, jako pierwszy pojawił się w Szwajcarii w 1954 r. z Opération Béton (Operation Concrete). Sam sfinansował ten, oraz następny film, Une femme coquette (A Flirtatious Woman) (1955). Potem wrócił do Paryża z powodu trudnych warunków pracy w regionie francuskojęzycznej Szwajcarii. Jedno dzieło, które można przypisać do ruchu Nowej Fali w szwajcarskim filmie zostało pokazane w Wenecji w 1957 r. Nice Time (1957), Claude Goretta i Alain Tannera, wyprodukowano w Wielkiej Brytanii. Prezentowało nowoczesny kalejdoskop życia miejskiego w impresjonistyczny sposób.

W kolejnych latach, kilku młodych szwajcarskich filmowców zadebiutowało w niemieckojęzycznym regionie Szwajcarii. Markus Imhoof zdobył wysoką pozycję w 1961 r. z filmem Wehe, wenn wir losgelassen (Woe if We Let Go). W tym samym roku Alexander J. Seiler stworzył Auf weissem Grund (On White Ground), a w 1963 r., Fredi M. Murer zrealizował swój pierwszy film, Der gefallene Turm von Pisa (The Fall of the Tower of Pisa).

Pracę na polu awangrady i film eksperymentalny realizował w Szwajcarii Peter von Gunten i AKS Group of Biel/Bienne, składająca się zUrsa Aebersolda, Clemensa Klopfensteina i Philipa Schaad.

Filmy z niemieckojęzycznego regionu Szwajcarii również zdobyły rozgłos za granicą, dzięki takim twórcom jak, Daniel Schmid, Kurt Gloor, Markus Imhoof, Peter von Gunten oraz Xavier Koller. We francuskojęzycznym regionie Szwajcarii, Telewizja genewska była współproducentem i współfinansowała projekty filmowe, które zwiastowały owocne nowe przebudzenie w segmencie filmu fabularnego. We współpracy z "Groupe 5", która skupiała Alain Tanner, Claude Goretta, Michela Souttera, Jeana-Louisa Roya Jeana-Jacquesa Lagrangea – później zastąpionego przez Yves Yersin – powstały takie filmy kinowe jak, Tschechow ou le miroir des vies perdues (Chekhov or the Mirror of Lost Lives) (1965), A propos d'Elvire (About Elvira) (1965) i Charles mort ou vif (Charles Dead or Alive) (1970), oraz kilka filmów telewizyjnych. Francis Reusser pomógł ukształtować francuskojęzyczny film szwajcarski w latach 70. Ważne przykłady obejmują filmy Alaina Tannera La salamandre (The Salamander) (1971) i Les années lumière (Light Years Away) (1981), Michela Souttera Les arpenteurs (The Surveyors) (1972) i Claude Goretta Pas si méchant que ça (The Wonderful Crook) (1975). Fredi M. Murer odniósł wielki sukces w 1986 r. z filmem Höhenfeuer (Alpine Fire), który był realistycznym obrazem życia górskich rolników. Najbardziej znaną i najbardziej zapadającą w pamięć próbą pogodzenia się z przeszłością, była wspólna produkcja szwajcarsko-austriacko-niemiecka z 1981 r., Das Boot ist voll (The Boat is Full). Tytuł nawiązuje do restrykcyjnej polityki azylowej Szwajcarii w czasie II wojny światowej. Markus Imhoof zapewnił spójny kierunek pracy ze wspaniałym zespołem aktorskim, Tiną Engel i Curtem Boisem;. Ich wysiłek odegrał kluczową rolę w sukcesie filmu, który został nominowany do Oscara, jako "najlepszy film nie anglojęzyczny".

Tradycja filmu dokumentalnego

Kilku dokumentalistów, Fredi M. Murer, Alexander J. Seiler, Richard Dindo oraz duet Walter Marti i Reni Mertens ukształtowało rozwój niemiecko-szwajcarskiego filmu. Richard Dindo, np., wraz z Niklaus Meienberg podjęli się rekonstrukcji filmu The Shooting of the Traitor Ernst S. (1976), a także skierowali się w kierunku tematu Szwajcarów w Spanish Civil War (1974). Inną uznaną produkcją Dindo była rekonstrukcja okoliczności śmierci czterech, młodych ludzi, którzy byli ofiarami działań policji podczas zamieszek młodzieży, w filmie Dani, Michi, Renato i Max (1987). Od kilku lat Festiwal Filmowy w Locarno udostępnia ekran szwajcarskim filmom dokumentalnym, które zdobywają doskonałą reputację za granicą. Kilka szwajcarskich filmów dokumentalnych zostało zaproszonych na najważniejsze festiwale filmowe, w Berlinie i w Cannes. Obecnie, szwajcarskie filmy dokumentalne są wyświetlane w kinach, szczególnie w niemieckojęzycznej Szwajcarii. Niektóre z nich osiągają znaczny rozgłos publiczny, jak np. strong>Mani Matter – Warum syt dir so truurig? (Mani Matter – Why Are You So Sad?) (2002 r.) Friedericha Kappelera. Film plasuje się wśród dziesięciu najczęściej oglądanych filmów dokumentalnych w Szwajcarii w latach 1995-2012 wg Pro Cinema. " Od ponad dekady, filmy fabularne są traktowane bardziej jako rozrywka niż produkt kulturalny", jak mówi Marcy Goldberg, wykładowca Historii i Teorii Filmu na Uniwersytecie w Lucernie. Telewizja publiczna przejęła rolę największego producenta i dystrybutora filmów dokumentalnych. Wielu reżyserów tnie swoje pierwsze materiały dnia zdjęciowego w studiach telewizyjnych, jak np. Alain Tanner i Claude Goretta ze starej gwardii, oraz Lionel Baier i Fernand Melgar z młodszego pokolenia " Polityka ta prawdopodobnie umożliwiła rozwój kultury dokumentalnej – nie tylko reżyserom, ale również wśród ogółu społeczeństwa", jak uważa historyk filmowy Yvonne Zimmermann, współautor jednej z kilku szwajcarskich książek o filmach dokumentalnych. Liczne kluby filmowe i specjalistyczne festiwale – takie jak w Nyon (poświęcony filmom dokumentalnym) lub w Solothurn (skupiającym się na filmie szwajcarskim) – odegrały rolę w pozyskiwaniu publiczności tego gatunku filmów. War Photographer Christiana Freia (2001), został nominowany do Oscara oraz był dystrybuowany w wielu krajach, tak jak Elisabeth Kübler-Ross Stefana Haupta (2003), Die Frau mit den 5 Elefanten (The Woman with Five Elephants) Vadima Jendreyko (2009), Sounds of Insects Petera Liechti (2009) oraz Cleveland vs. Wall Street Jean-Stéphane Bron (2010). More than Honey, film dokumentalny reżysera Markusa Imhoofa, patrzy na śmiertelność pszczół na całym świecie. Film miał swoją premierę na Festiwalu Filmowym w Locarno w 2012 r. i został pokazany na Festiwalu Filmowym w Hamburgu w tym samym roku. Został wybrany najbardziej udanym szwajcarskim filmem kinowym roku 2012 i najbardziej udanym szwajcarskim filmem dokumentalnym wszechczasów. Zdobył również nagrodę Swiss Film Prize i najwyższe nagrody krajowe dla filmów dokumentalnych w Niemczech i w Austrii.

Szwajcarscy aktorzy i reżyserzy o międzynarodowej sławie

Xavier Koller, który zdobył serce szwajcarskiej kinematografii filmami Das gefrorene Herz (Frozen Heart) (1979) i Der Schwarze Tanner (Tanner - The Rebellion) (1986), zdobył Oskara w kategorii najlepszy film obcojęzyczny za swój dramat o uchodźcach, Reise der Hoffnung (Journey of Hope). Film ten opowiada historię kurdyjskiej rodziny, która uciekła do Szwajcarii w poszukiwaniu lepszego życia. Jednak wciąż czeka na początek kariery w Hollywood. H. R. Giger – Hansruedi Giger, którego pełne nazwisko to Hans Rudolf Giger, chociaż jest lepiej znany jako HR Giger – urodził się w Chur w 1940 r. Ten malarz i artysta również zdobył Oskara w 1980 r. za najlepsze efekty wizualne w filmie Obcy Ridleya Scotta, wliczając zaprojektowanie tytułowego potwora. Człowiek, który z pewnością może poszczycić się wytrzymałością to Oliver Keller – który dosłownie skacze w ogień i wodę jako kaskader. Kolejnym znanym nazwiskiem jest urodzony w Bazylei Arthur Cohn,którego współpraca ze scenarzystami zaowocowała kontraktem z amerykańskim przemysłem filmowym. Od tego momentu stał się najbardziej wziętym szwajcarskim producentem filmowym, a także jedynym nie-amerykańskim producentem posiadającym własną gwiazdę w Hollywoodzkiej Alei Gwiazd. Kolejnym reżyserem, którego marzenia się spełniły–,jest używając tytułu jego własnego filmu, Marzyciel –Marc Forster z Gryzonii. Sztuki filmowej nauczył się w Nowym Jorku i otrzymał nominację do Oskara za swój pierwszy film, Czekając na Wyrok (Monsters Ball). Reżyserował również film Quantum of Solace. Ta przygoda zawiera występ szwajcarskiego aktora Anatole Taubman, który zagrał pierwszoplanowe i drugoplanowe role w ponad 50 kinowych i telewizyjnych produkcjach. Ursula Andress, która pojawiła się jako dziewcyzna Bonda w Dr. No (1962) również zdobyła międzynarodową sławę. Silvio Soldini, włosko-szwajcarski twórca filmowy, nakręcił swój najbardziej znany film – Pane e Tulipani (Bread and Tulips) – w 2000 r. Zdobył kilka nagród David di Donatello, które są włoskim odpowiednikiem Oskara w kategoriach takich jak: najlepszy film roku, najlepsza reżyseria, i najlepsza pierwszoplanowa rola męska za rolę Bruno Ganza.
Ganz, szwajcarski aktor, gra w międzynarodowych produkcjach; zdobył sławę dzięki filmom takim jak The American Friend Wima Wendera oraz Der Himmel über Berlin (Wings of Desire) z połowy lat 70-tych i późniejszego. Ganz zagrał Adolfa Hitlera w Upadku, filmu wyprodukowanego przez Bernda Eichingera. Jego talent aktorski został pochwalony przez branżowe media.

Festiwale filmowe i wydarzenia plenerowe

Locarno Film Festival Vision du Réel – Nyon International Film Festival Solothurn Film Days Zurich Film Festival Fantoche – International Festival of Animation Film in Baden Winterthur Short Film Festival Neuchâtel International Fantastic Film Festival (NIFFF)

Dodatkowe linki